AIH

Choroby układu immunologicznego.

Układ immunologiczny zapewnia organizmowi obronę przed agresją czynników rozpoznawanych jako obce. Zaburzenia jego czynności, polegające na nieprawidłowej – niedostatecznej lub nadmiernej – reakcji obronnej, prowadzą do rozmaitych chorób i przypadłości.

Choroby z autoagresji.

Zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego mogą polegać na nieprawidłowym rozpoznawaniu własnych składników (własnych antygenów) organizmu i traktowaniu ich jako obcych. Patologiczna – bo skierowana przeciw własnym tkankom – reakcja układu immunologicznego może być przyczyną wystąpienia chorób o autoimmunologicznym charakterze, czyli chorób autoimmunizacyjnych. Te schorzenia noszą potoczną nazwę chorób z autoagresji. W ich przebiegu dochodzi do „uczulenia” limfocytów na własną tkankę oraz do pojawiania się autoprzeciwciał skierowanych przeciw własnym antygenom tkankowym.

Odczyny autoimmunologiczne mogą mieć charakter humoralny, związany z aktywnością limfocytów B i plazmocytów produkujących przeciwciała lub/i charakter komórkowy związany z działalnością „uczulonych” limfocytów T, szczególnie zaś limfocytów cytotoksycznych.

Sam fakt reagowania układu immunologicznego agresją na własne tkanki nie zawsze musi być przejawem patologii, przeciwnie – czasami jest to konieczność. Jeśli jakaś tkanka uległa uszkodzeniu, to w ramach złożonych mechanizmów naprawczych jest niezbędne usunięcie wszystkich zniszczonych jej fragmentów po to, by znalazło się miejsce dla na nowo tworzącej się zdrowej tkanki. Te mechanizmy tworzą tzw. proces zapalny, w ramach którego zachodzą także rozmaite zjawiska immunologiczne z udziałem komórek immunokompetentnych, w tym: wytwarzanie przeciwciał skierowanych przeciw zmienionym w wyniku uszkodzenia tkanki antygenów. Przeciwciała (autoprzeciwciała) skierowane przeciw uszkodzonym czy zmienionym – w wyniku kontaktu organizmu (jego tkanki) z intruzem (bakterią, wirusem) – własnym antygenom (autoantygenom) są obecne w organizmie przez jakiś czas, a następnie – zwykle znikają.

Często zdarza się jednak, że całkiem zdrowa osoba ma we krwi autoprzeciwciała skierowane przeciw rozmaitym autoantygenom, jednak z tym faktem nie wiążą się żadne patologiczne konsekwencje. Stężenie tych przeciwciał jest niewielkie. Z wiekiem wzrasta liczba nowych autoprzeciwciał, szczególnie u osób po 70 roku życia.

AutoImmune hepatitis – AIH

Proces ma ten charakter przewlekły, może przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji.Uważa się, że podłożem patogenetycznym AIH jest utrata tolerancji gospodarza w stosunku do własnych antygenów tkankowych. Komórkami efektorowymi w procesie niszczenia hepatocytów są limfocyty T, nie można pominąć możliwości niszczenia hepatocytów w mechanizmie cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał (antibody dependet cellurar cytotoxicity, ADCC). Rozpoznanie AIH jest uwarunkowane brakiem cech aktywnej replikacji wirusów hepatotropowych i jednoczesnym stwierdzeniu obecności autoprzeciwciał (ANA, ASMA, LKM-1) w surowicy. Obserwuje się jednakże częste występowanie komponentu autoimmunologicznego w przewlekłych zapaleniach wątroby o etiologii wirusowej. Uważa się, że receptor asialoglikoproteiny, składnika błony komórkowej hepatocytu, może być celem ataku immunologicznego nie tylko w AIH , ale także w ogniskach martwicy kęsowej o etiologii wirusowej. Wyróżnia się co najmniej 3 serologiczne podgrupy AIH.

Obraz morfologiczny AIH nie jest charakterystyczny. W fazie zaostrzenia poza martwicą kęsową częściej występuje duża aktywność zapalna śródzrazikowa, z tworzeniem ciałek kwasochłonnych i martwica przęsłowa. W nacieku zapalnym istotnym składnikiem są liczne komórki plazmatyczne w różnych okresach rozwoju.

Leczenie farmakologiczne

AIH

Ten dość rzadki typ przewlekłego zapalenie uchodzi nadal za wskazanie do leczenia kortykosteroidami. Poprawa kliniczna następuje po ok. 2-3 miesiącach od początku leczenia, później następuje normalizacja parametrów biochemicznych i immunologicznych, a dopiero po 1-2 latach leczenia stwierdza się poprawę w badaniu hostopatologicznym punktaku wątroby. Wskazuje to na konieczność długotrwałego leczenia, niekiedy kilkuletniego. Podawanie prednizonu (Encorton) zaczyna się zazwyczaj od dawki 0,75-1,0 mg/kg masy ciała na dobę stosowanej przez 1-2 tygodnie. Następnie dawkę prednizonu zmniejsza się się co tydzień do dawki 30mg dziennie, która stosuje się przez dwa tygodnie. Dawka podtrzymująca wynosi 10-20mg/d. Powinno się ja stosować przez okres niezbędny do uzyskania remisji klinicznej i biochemicznej, tj przez 2-3 lata, a w wielu przypadkach dłużej.

Należy podkreślić że leczenie kortykosteroidami poprawia samopoczucie chorych i pozwala im na powrót do czynnego życia. Zmniejsza się stężenie bilirubiny i aktywność aminotransferaz, a także stężenie gammaglobuliny, normalizacji ulegają wartości ulegają albumin. Natomiast wpływ leczenia sterydami na obraz histopatologiczny wątroby jest trudno ocenić, gdyż może on znacznie się różnić w zależności od obszaru wątroby, z którego pobierany jest punktat. Oczywiście podczas przewlekłej terapii może wystąpić wiele powikłań, poza tym nie można jej podciąć (gruźlica, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy oraz cukrzyca). Spośród najczęściej spotykanych działań ubocznych steroidoterapii stwierdza się twarz księżycowatą, trądzik. Co jest szczególnie kłopotliwe dla młodych kobiet, a także niewielką hipokalemię łatwo poddającą się wyrównaniu. U 10% chorych występuje cukrzyca posteroidowa, zazwyczaj łagodna i ustępująca po odstawianiu leków.

Klasyfikacja autoimmunologicznych zapaleń wątroby

Choroba i przeciwciała

  • Typ I autoimunologicznego zapalenia wątroby (lupoid hepatitis)- ANA i/lub ASMA
  • Typ II autoimunologicznego zapalenia wątroby – LKM1
  • Typ III autoimunologicznego zapalenia wątroby – SLA
  • Pierwotna marskość wątroby – AMA

Diagnostyka przeciwciał

Grupa schorzeń autoimmunologicznych jest bardzo różnorodna. Rozpoznanie choroby z autoagresji nie może być ustalone wyłącznie na podstawie wyników badań laboratoryjnych, gdyż rozstrzygające znaczenie mają wywiad dotyczący choroby, badanie kliniczne i przebieg choroby. Jednakże wyniki badań laboratoryjnych mogą być bardzo przydatne do ustalenia rozpoznania i oceny aktywności chorobowej. W okresie objawów klinicznych choroby autoimmunologicznej mogą się nie pojawiać typowe markery chorobowe, jednocześnie często mogą one już być obecne w okresie bezobjawowym choroby.

Przeciwciała przeciwko tkankom własnym narządów są markerami świadczącymi o autoagresji. Ich obecność nie jest jednak w każdym przypadku równoznaczna z istnieniem choroby autoimmunologicznej. Szczególnie u osób starszych w pewnym procencie obserwuje się obecność autoprzeciwciał, nie mających jednak znaczenia klinicznego.

Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA)

Są to przeciwciała najbardziej przydatne w diagnostyce, obejmują wszystkie przeciwciała przeciwko antygenom jądrowym komórki. Ich molekularna budowa jest przedmiotem intensywnych badań.. Istotne klinicznie przeciwciała przeciwjądrowe należą najczęściej do immunoglobulin o izotypie IgG.

Zakres wartości prawidłowych przeciwciał przeciwjądrowych (ANA)

  • ITF miano <1:80
  • ELISA zależnie od producenta

Przeciwciała przeciwplazmatyczne (ACPA)

Autoprzeciwciała przeciw białkom translacyjnym i translokacyjnym, rybosomowym i mitochondrialnym, a także przeciwko składnikom aparatu Golgiego.

Zakres norm:

  • ELISA, IFT ujemne

Przeciwciała przeciwmitochondrialne (AMA)

Można wyróżnić 9 podtypów przeciwciał przeciwmitochondralnych (M1 – M9). Przeciwciałem o szczególnym znaczeniu klinicznym jest podtyp skierowany przeciwko antygenowi M2. Jest głównym antygenem w pierwotnej marskości żółciowej (PBC).

Wartości prawidłowe:

  • ELISA,IFT ujemne

Przeciwciała przeciwko antygenom mikrosomowym komórek wątrobowych i nerkowych (LKM)

Przeciwciała LKM rozpoznają cytochrom układu P-450 wątroby i nerek.

Wskazania:

Przede wszystkim autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Aby rozpoznać AIH, należy rozpatrzyć kryteria właściwe dla tego schorzenia:

  • wzrost aktywności aminotransferaz, dominujący nad innymi zaburzeniami biochemicznymi
  • stężenie globulin
  • miano przeciw ciał SMA, ANA lub anty-KLM-1 niż 1:80

Wartości: IFT, Immunoblotting ujemny

Przeciwciała przeciwko mięśniom gładkim (SMA)

Stanowią bardzo heterogenną grupę przeciwciał przeciwko włóknieniom pośrednim mięśniówki gładkiej.

Zakres norm:

  • Immunofluorescencja IF ujemna

Leki

Prednisone (encorton)

Najpopularniejszym lekiem glikokortykosteroidowym jest Encorton. Należy go podawać w odpowiednio wysokiej dawce (ok. 1 mg na kilogram wagi ciała). W odróżnieniu od leczenia lekami przeciwcholinoesterazowymi poprawa w leczeniu Encortonem nie występuje od razu, ale najczęściej w ciągu pierwszych 3 miesięcy leczenia. Podczas rozpoczęcia leczenia Encortonem (przez pierwsze dwa tygodnie) może wystąpić zwiększenie objawów miastenii, dlatego podczas wprowadzania do kuracji steroidów czasami zaleca się hospitalizację aby w pełni kontrolować objawy choroby. Niektórzy lekarze próbują uniknąć początkowego nasilenia objawów miastenii w kuracji steroidami rozpoczynając leczenie małymi dawkami leku i stopniowym je zwiększając do optymalnej dawki (ok. 50-60 mg dziennie w zależności od wagi). Leczenie Encortonem trwa najkrócej 6 miesięcy i nie wolno go odstawiać bez porozumienia z lekarzem. Po wystąpieniu poprawy redukuje się dawki Mestinonu lub Mytelasy łącznie ze zmniejszeniem dawki Encortonu.

Chorym leczonym steroidami zaleca się stosowanie diety z ograniczeniem soli sodowej, węglowodanów (występują w ziemniakach, wszelkich produktach mącznych i produktach zawierających cukier) oraz tłuszczu, natomiast należy stosować produkty wysoko białkowe (nabiał, mięso) oraz dbać o uzupełnianie potasu oraz wapna.

Ze względu na zwiększoną produkcję kwasów żołądkowych podczas stosowania Encortonu, zaleca się stosowanie preparatów ochronnych dla żołądka (np. Ranigast), należy również pamiętać aby leku tego nigdy nie przyjmować na czczo, przed przyjęciem leku należy zjeść przynajmniej mały posiłek.

Leczenie steroidami może powodować pojawienie się skutków ubocznych np.: zmniejszoną odporność na zakażenia, zwiększoną podatność na cukrzycę, zwiększone ciśnienie, osteoporozę, jaskrę, zaćmę, wrzody żołądka. W czasie leczenia Encortonem mogą wystąpić zaburzenia snu, nadmierne pocenie się, nadmierne łaknienie oraz przybytek wagi ciała, ciemnienie i szybszy przyrost włosów – objawy te ustępują po odstawieniu leku.

Inne leki immunosupresyjne:

  • azathioprine („Imuran”, „Azathioprine”, „Azamun”),
  • cyclofosfamid („Endoxan”, „Endoxan-Asta”),
  • cyclosporyna („Sandimmun”)

Leki znajdujące się w tej części należą do grupy leków cytostatycznych (onkostatycznych). Cytostatyki są lekami przeciwnowotworowymi, chociaż niektóre z nich (ze względu na działanie immunosupresyjne) stosowane są w leczeniu chorób autoimmunologicznych oraz w transplantologii (gdzie zapobiegają odrzuceniu przeszczepów).

W leczeniu miastenii działanie leków należących do tej grupy polega (poprzez hamowanie reakcji immunologicznych) na powstrzymywaniu wytwarzania przeciwciał przeciw receptorom acetylocholiny.

Azathioprina (np. „Imuran”) należy do grupy cytostatyków antymetabolitów.

Stosowany jest w dawce 1 – 3 mg/kg masy ciała dziennie (taka dawka daje poprawę u 70 – 90 % chorych). Po uzyskaniu wyraźnej odpowiedzi organizmu na leczenie Imuranem zalecane jest zmniejszenie dziennej dawki podtrzymującej do możliwie najmniejszej, utrzymującej poprawę. Minimalny czas potrzebny do uzyskania poprawy wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy (najczęściej jest to ok. 3 miesięcy), jednak prawie u połowy chorych poprawa następuje dopiero po zakończeniu leczenia, które trwa 2 do 3 lat.

Preparat Imuran często podawany jest łącznie z korykosteroidami – umożliwia to zmniejszenie dawek tych leków, ograniczając w ten sposób toksyczność związaną z dużymi dawkami steroidów lub długotrwałym ich stosowaniem. Lek ten stosowany jest również u pacjentów, u których nie można stosować kortykosteroidów. Efekty uboczne terapii Imuranem to: anemia, leukopenia, infekcje, objawy wątrobowe oraz żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, utrata apetytu, bóle brzucha.

Podczas kuracji Imuranem zalecane jest okresowe kontrolowanie morfologii krwi w celu wychwycenia zmian. Podczas pierwszych 8 tygodni leczenia wskazane jest wykonywanie pełnego badania krwi raz na tydzień. W późniejszym okresie leczenia badania krwi można zmniejszyć.

 

Ziołolecznictwo przy AIH.

W przypadku wszelkich chorób autoimmunologicznych leczenie ziołami jest możliwe. Często jest skuteczne. W wielu jednak przypadkach leki (sterydowe, immunosupresyjne) są nie do zastąpienia, szczególnie, gdy zmniejszenie ich dawek jest możliwe, a pacjent stosując je  w dawkach minimalnych czuje się dobrze.

Ziołolecznictwo przy AIH ma zastosowanie u pacjentów, którzy nie przyjmują leków (z różnych przyczyn, niekiedy dla mnie częściowo, albo zupełnie niezrozumiałych), albo u tych, u których farmakoterapia nie przynosi rezultatów (przy co najmniej 6-12 miesięcznym okresie leczenia i obserwacji) – wtedy można próbować wspomóc leczenie za pomocą ziół o działaniu przeciwautoimmunologicznym, przeciwzapalnym i zarazem (co jest bardzo ważne) poprawiającym pracę wątroby, trzustki, nerek w zależności od choroby i jej umiejscowienia.

Apeluję zarazem do lekarzy, aby próbowali dołączyć leczenie ziołowe do farmaceutycznego, gdy nie przynosi ono zadowalających, zamierzonych celów terapeutycznych. Są zioła, które wspierają leczenie autoagresji, są przy tym nieszkodliwe. Jeżeli nawet zostawimy autoagresję na boku, to np. w przypadku AIH można obok leczenia immunosupresyjnego (lekami) podawać pacjentowi zioła o działaniu hepatoprotekcyjnym, poprawiające metabolizm, spływ żółci, czy nawet poprawiające trawienie, a choćby usuwające wzdęcia, poprawiające apetyt, wypróżnianie (poprawiające jakość życia pacjenta), etc.

Wszystkich zainteresowanych, szukających takiej pomocy odsyłam do strony: O fitoterapii, albo proszę o bezpośredni kontakt ze mną telefoniczny: 602172907 , lub mailowy: prezes@prometeusze.pl

Podsumowanie

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby jest chorobą podstępną i ciężka do opanowania, leczenie jest ciężkie i długie.