Co to jest?
Biopsja to pobranie wycinka wątroby poprzez nakłucie specjalną, cienką igłą biopsyjną (jednorazową) powłok ciała pacjenta. Jest to najważniejsze badanie diagnostyczne w przypadku zakażenia HCV, HBV. Biopsja może być niecelowana (aspiracyjna, „ślepa”), podczas której lekarz wkłuwa igłę na wysokości IX lub X międzyżebrza i wybiórczo pobiera materiał (bioptat), lub celowana – przy towarzyszącym badaniu ultrasonograficznym. Coraz częściej biopsję zastępuje się nieinwazyjnym pomiarem zwłóknienia wątroby (np. Fibroscan)
Przygotowanie.
Biopsję wykonuje się w warunkach szpitalnych, sterylnych, często na sali operacyjnej, badanie to wymaga 2-3 dniowego pobytu w szpitalu/klinice. Czasem jednak odbyć się może ambulatoryjnie, gdzie chory przychodzi do szpitala rano, a do domu wraca wieczorem. Pozostaje na czczo w dniu wykonania badania. Przygotowany do biopsji pacjent ma wykonane dokładne badania, między innymi : krzepliwość krwi, USG, grupa krwi, morfologia, poziom bilirubiny, żelaza, transaminaz. Niska krzepliwość krwi, może być przeszkodą w wykonaniu badania lub przyczyną dłuższej hospitalizacji i podania leków poprawiających krzepliwość.
Wykonanie.
Badanie odbywa się przy znieczuleniu miejscowym. Lekarz wkłuwając się igłą biopsyjną powoli podaje środek znieczulający. Badanie jest bezbolesne. Podczas nakłucia chory powinien wstrzymać na chwilę oddech. Zasysając tłoczkiem strzykawki pobiera się materiał tkankowy. Średnica igły u dorosłych pacjentów wynosić powinna powyżej, u dzieci max. – 1,6 mm. Pobrana próbka poddana jest badaniu histopatologicznemu, które ocenia jej budowę mikroskopową i różnicuje stany chorobowe. Za reprezentatywną część miąższu wątroby zawartą w biopsji uważa się wałeczek tkankowy zawierający co najmniej 6 przestrzeni wrotnych.
Po badaniu.
Po wykonanym badaniu w miejscu ukłucia zakładany jest opatrunek jałowy. Materiał wysyłany jest do badania do renomowanych ośrodków histopatologicznych w Polsce. Na wynik niejednokrotnie czeka się ok. 2 tygodnie czasu. Po wykonanym badaniu pacjent powinien leżeć co najmniej kilka godzin na prawym boku, na wałeczku umieszczonym pod prawym łukiem żebrowym, albo na specjalnych pojemnikach z zamrożoną cieczą, zawiniętych w sterylny materiał. Czasami odczuwa się lekkie pobolewania w prawym podżebrzu, czasem może boleć prawy bark przez kilka godzin. Tego samego dnia lekarze zazwyczaj pozwalają zjeść lekkostrawny kleik, następnego dnia jeść można już wszystko.
Komplikacje.
Oczywiście kłamstwem byłoby gdybyśmy napisali tutaj, że komplikacji nie ma. Zdarzają się one, ale bardzo rzadko, bo tylko w około 2% przypadków. Należą do nich: krwotok wewnętrzny, podrażnienie lub żółciowe zapalenie otrzewnej, przebicie płata wątroby, zapaść krążeniowa, krwiak lub odma śródpiersia, podrażnienie okostnej żeber lub nerwów międzyżebrowych.
Wynik.
W ocenie wycinka wątroby (w wyniku) znaleźć możemy dwie wartości w skali 0 – 4, gdzie 0 – oznacza brak zmian patologicznych, a 4 – zmiany bardzo poważne. Znajdują zastosowanie wyniki pośrednie, np.: 0/1, 2/3, 3/4 . Stosuje się zapis numeryczny, gdy pobrany wycinek zawiera co najmniej 6 przestrzeni wrotnych (bramnych), w przypadku, gdy pobrany wycinek zawiera 4 lub mniej przestrzeni wrotnych wynikowi powinna towarzyszyć opisowa forma diagnoz (np. hepatitis chronica C – przewlekłe zapalenie wątroby typu C).
Aktywność zapalna (grading, g):
- 0 pkt. – brak zmian zapalnych w przestrzeniach wrotnych;
- 1 pkt. – aktywność niewielka: skąpe nacieki w przestrzeniach wrotnych, mała aktywność zapalna śródzrazikowa, zachowane blaszki graniczne;
- 2 pkt. – aktywność mierna: naciek zapalny miernego stopnia w przestrzeniach wrotnych, pojedyncze ogniska martwicy kęsowej, pojedyncze ogniska martwicy w zrazikach;
- 3 pkt. – aktywność średnia: martwica kęsowa obejmująca mniejszość obwodu blaszki granicznej we wszystkich przestrzeniach wrotnych, aktywność zapalna i martwica umiarkowanego stopnia w zrazikach;
- 4 pkt. – aktywność duża: martwica kęsowa obejmująca większość obwodu blaszki granicznej, dużego stopnia aktywność zapalna śródzrazikowa z tworzeniem martwicy mostkującej.
Zasięg włóknienia (staging, s):
- 0 pkt. – norma – pojedyncze włókna kolagenowe w przestrzeniach wrotnych;
- 1 pkt. – wlóknienie w obrębie przestrzeni wrotnych;
- 2 pkt. – włóknienie okołowrotne i ewentualnie pojedyncze włóknienie przęsłowe z zachowaniem struktury zrazika;
- 3 pkt. – obecność licznych przęseł włóknistych z zaburzeniem architektoniki zrazików bez odczynu regeneracyjnego;
- 4 pkt. – rozsiane włóknienie lub marskość.
Ponadto biopsja wątroby może określić czy występuje stłuszczenie, zmiany nowotworowe, cechy cholestazy (zastój żółci).
Więcej o samej biopsji, w materiale z VI Warsztatów Hepatologicznych, które odbyły się w 2001 roku w Bielsku-Białej, znajdziesz TUTAJ
