Prognozowanie krwawienia po biopsji wątroby na podstawie obserwacji zaburzeń krążeniowo-naczyniowych.
Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Krwawienie do jamy otrzewnowej jest najgroźniejszym powikłaniem biopsji wątroby, występującym według danych literaturowych w około 0,1-0,2% przypadków (S. Sherlock, J. Dooley: Diseases of the Liver and Biliary System, 1997,33). Utrata krwi z łożyska naczyniowego prowadzi do zaburzeń hemodynamicznych, objawiających się hipotensją z charakterystycznym brakiem przyśpieszenia rytmu serca, wywołanego pobudzeniem nerwu błędnego przez wynaczynioną krew. Spadek ciśnienia tętniczego oraz bradykardia są także objawami niezagrażającego życiu odruchu wazowagatnego, spowodowanego biopsją wątroby.
Celem pracy była ocena zmian hemodynamicznych oraz objawów występujących po nakłuciu wątroby u chorych o przebiegu niepowikłanym w porównaniu do trzech przypadków pacjentów z krwawieniem do jamy otrzewnowej.
Materiał i metodyka.
U 84 chorych poddanych zabiegowi biopsji wątroby oceniano przebieg kliniczny z określeniem występowania objawów krążeniowych, bólowych, z wykonywaną kontrolą ciśnienia tętniczego, pomiarem tętna. Obserwacje odniesiono do zaburzeń krążeniowo-naczyniowych zarejestrowanych u chorego z krwawieniem podtorebkowym oraz dwóch przypadków krwawienia ocenionych retrospektywnie z okresu ostatnich 15 lat wykonywania badań bioptycznych.
Wyniki.
W przypadkach chorych niepowikłanych krwawieniem spadek ciśnienia po nakłuciu wystąpił u 54 (64%) pacjentów, u 9 osób różnica ciśnienia skurczowego przed i po biopsji przekraczyła 40 mmHg, u jednego chorego ciśnienie bezpośrednio po biopsji było nieoznaczalne, u 1/3 chorych ze spadkiem ciśnienia wystąpiło nasilone osłabienie. Hipotonii nie towarzyszyło adekwatne do zaburzeń hemodynamicznych przyśpieszenie tętna, u 25 wystąpiła bradykardia. Zaburzenia krążeniowe uległy samoistnej normalizacji do 30 minut od nakłucia, w pojedynczych przypadkach czas trwania przedłużył się do 1 godziny, był bardziej nasilony i wymagał przetoczenia płynów koloidalnych. Ból w zakresie jamy brzusznej wystąpił u 5 chorych. W przypadkach powikłanych dodatkowymi dolegliwościami nie stwierdzono w kontrolnych badaniach usg obecności krwawienia z wątroby.
U dwóch chorych z krwawieniem rozpoznanie nastąpiło w 5. i 7. godzinie od czasu zabiegu. W obu przypadkach po przejściowej hipotensji, rejestrowanej bezpośrednio po zabiegu, następował okres przejściowej stabilizacji krążenia z utrzymującą się bradykardia. Trzeci przypadek związany z masywnym krwawieniem charakteryzował się szybko narastającymi objawami wstrząsu bezpośrednio po nakłuciu, wymagającymi wykonania zabiegu chirurgicznego ze wskazań nagłych. We wszystkich przypadkach obserwowano ból w zakresie jamy brzusznej.
Wnioski.
Wyniki pracy wskazują na dużą częstość występowania hipotensji w następstwie odruchu wazowagalnego. Obniżenie ciśnienia tętniczego jest jednak przejściowe i w krótkim okresie ulega normalizacji. Brak stabilności ciśnienia tętniczego powyżej 1 godziny, utrzymująca się bradykardia oraz ból w zakresie jamy brzusznej wymagają wykluczenia krwawienia w oparciu o powtarzane badania ultrasonograficzne.
Źródło: XVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych , Białystok 5-7 czerwca 2003 roku, Streszczenia.
